Neushoorns zijn herbivoren en halen hun voedingsstoffen uit plantaardig materiaal, zoals scheuten, bladeren, vruchten, bessen, knoppen en gras.
Elk van de vijf neushoornsoorten op de planeet heeft zijn eigen unieke fysiologische en omgevingsverschillen. Hoewel er enige variatie kan zijn in hun dieet, zijn er enkele belangrijke kenmerken die alle soorten gemeen hebben.
In dit informatieve artikel onderzoeken we de eetgewoonten van deze gigantische zoogdieren.
Over neushoorns
De neushoorn is een van de vijf grootste dieren op aarde en behoort tot de weinige overgebleven megafauna die vandaag de dag nog bestaat.
Er zijn momenteel nog vijf soorten neushoorns over in de wereld. De witte neushoorn e zwarte neushoorn komen voor in Afrika en de Sumatraanse neushoorn, de Indische of grote eenhoornige neushoorn en de Javaanse neushoorn komen voor in Azië.
Met slechts ongeveer 26.000 neushoorns die vandaag de dag nog in het wild leven, zijn neushoorns een ernstig bedreigde diersoort. Menselijke activiteit heeft deze dramatische daling van het aantal neushoorns veroorzaakt, waarbij stroperij, verlies van leefgebied en onvoldoende betrokkenheid van gemeenschappen veruit de grootste bedreiging voor hun populaties vormen.
Drie van de vijf soorten, de zwarte neushoorn, de Javaanse neushoorn en de Sumatraanse neushoorn, staan op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) als ernstig bedreigd, waarbij de zuidelijke witte neushoorn (een van de twee ondersoorten van de witte neushoorn) door de IUCN is gecategoriseerd als bijna bedreigd en de grote eenhoornige neushoorn als kwetsbaar. De tweede ondersoort van de witte neushoorn, de noordelijke witte neushoorn, die leeft bij het partnerproject van Helping Rhino, Ol Pejeta Conservancy, is nu functioneel uitgestorven met slechts twee overgebleven vrouwelijke noordelijke witte neushoorns.
Neushoorns zijn megaherbivoren
Verschillende neushoornsoorten zoeken verschillende soorten vegetatie om te eten. Wat ze eten, waar ze hun voedsel vandaan halen en hoe hun lichaam zich aanpast aan voedsel, hangt vaak af van waar ze leven.
De typische habitat van een neushoorn omvat tropische en subtropische graslanden, tropische wouden, savannes, tropische vochtige wouden en struikgewas. Een volwassen neushoorn moet een grote hoeveelheid voedsel eten om gevoed te blijven. De werkelijke inname verschilt per soort en sommige neushoorns moeten meer dan honderd pond aan vegetatie per dag eten om hun gewicht en voeding op peil te houden.
Vanwege hun grootte en eetvermogen worden neushoorns beschouwd als ‘megaherbivoren’ en worden ze ook erkend als een hoeksteensoort, die een cruciale rol speelt bij het definiëren van het ecosysteem. Zonder hoeksteensoorten zoals de neushoorn zou het ecosysteem er dramatisch anders uitzien of helemaal niet meer bestaan. Neushoorns zijn selectief in hun keuze van voedsel en zijn daarom geweldige eco-tuinders. Door bepaalde planten of grassen boven andere te verkiezen, vergroten neushoorns de biodiversiteit door andere plantensoorten de mogelijkheid en ruimte te geven om te groeien.
Neushoorn – een grazer of een bladeter?
Wat betreft de manier waarop neushoorns zich voeden, vallen ze in twee categorieën: grazers en bladeters (browsers).
Grazers houden hun hoofd omlaag en voeden zich voornamelijk met grassen, met een voorkeur voor kortere grassen. De Indische /Grote eenhoornige neushoorns en witte neushoorns worden beide geclassificeerd als grazers.
Zwarte neushoorns, Sumatraanse neushoorns en Javaanse neushoorns vallen allemaal in de categorie browsers. In plaats van zich te voeden met grassen, richten browsers hun aandacht op voedsel dat zich boven ooghoogte bevindt — met voorkeuren zoals takjes, fruit en bladeren.
Verschillende neushoornsoorten hebben ook verschillende monden ontwikkeld om hun foerageergedrag te vergemakkelijken.
Neushoorns in de categorize browser hebben een puntige en grijpbare bovenlip (goed in grijpen). Hierdoor kunnen ze hun lippen op een vergelijkbare manier bedienen als snoeischaren: twijgen, bladeren en fruit van bomen knippen en bast van het oppervlak strippen. Grazers, zoals de witte neushoorn, hebben daarentegen een bredere, vierkante bovenlip waarmee ze in korte tijd grote hoeveelheden gras kunnen eten.
Hier zijn meer details over de voedingsgewoonten van elk van de 5 neushoornsoorten:
De witte neushoorn (Ceratotherium simum)
De grootste van alle neushoornsoorten, de witte neushoorn, is voornamelijk te vinden in Zuid-Afrika, met kleinere getransloceerde populaties in Kenia en Zimbabwe. Er zijn ook kleinere herintroductiepopulaties in Namibië, Botswana, Zimbabwe, Zambia, Swaziland, Oeganda en Eswatini, terwijl een kleine populatie overleeft in Mozambique.
Er zijn twee ondersoorten witte neushoorns: de zuidelijke witte neushoorn (Ceratotherium simum simum) en de noordelijke witte neushoorn (Ceratotherium simum cottoni).
De witte neushoorn is een grazer en de meest sociale neushoornsoort van allemaal. Ze leven in kuddes (ook wel bekend als ‘rhino crashes’) en hebben de neiging om te verblijven in tropische en subtropische graslanden en savannes.
De witte neushoorn staat bekend om zijn brede, vierkante lip en kan de hele dag door gras eten. Dit kenmerkende kenmerk beïnvloedt zijn eetgewoonte aanzienlijk. Door zijn vierkante lip kan de witte neushoorn in korte tijd grote hoeveelheden gras eten en omdat hij samen met het gras wat vocht opneemt, kan hij meerdere dagen zonder water overleven.
Ze worden gezien als goede grazers: ze vertonen enige discrepantie in de grassen die ze kiezen, waardoor andere plantensoorten kunnen groeien en de biodiversiteit toeneemt. Ze hebben ook nog een andere speciale vaardigheid: ze kunnen een aantal planten eten die giftig zijn voor andere dieren en door dat te doen, houden ze het grazen veilig voor de andere dieren.
De zwarte neushoorn (Diceros bicornis)
De kleinere van de twee Afrikaanse soorten, de zwarte neushoorn, komt voornamelijk voor in Kenia en Tanzania in Oost-Afrika, en in delen van Zuid-Afrika, Namibië en Zimbabwe. Er zijn vier ondersoorten:
Zuidelijke centrale zwarte neushoorn (Diceros bicornis minor)
Oostelijke zwarte neushoorn (Diceros bicornis michaeli)
Zuidwestelijke zwarte neushoorn (Diceros bicornis bicornis)
Westelijke zwarte neushoorn (Diceros bicornis longipes – uitgestorven verklaard in 2011)
De zwarte neushoorn is een browser en bewoont een verscheidenheid aan habitats, waaronder savannes, schaarse doornstruiken, struikgewas, droge bossen, semi-woestijn savannes en bergbossen en heidevelden op grotere hoogte. De zwarte neushoorn is veel verlegener, geheimzinniger en agressiever dan de witte neushoorn en kan moeilijker te volgen en te spotten zijn. Ze hebben de neiging om kleinere leefgebieden te doorkruisen, zolang er maar houtachtige planten en waterpoelen in de buurt zijn.
Het dieet van de zwarte neushoorn bestaat uit bladplanten, bladeren van laaggroeiende bomen en struiken, scheuten, doornige houtstruiken en fruit. Ze kunnen ook de grond omspitten met hun hoorns om zich te voeden met eetbare wortels.
De bovenlip van de zwarte neushoorn is puntig en grijpbaar (goed in grijpen), waardoor ze bladeren, twijgen en fruit van bomen en struiken kunnen vastpakken en wegknippen. Ze kunnen ook bast van het oppervlak van takken en stammen strippen. Ze eten graag kruiden en vetplanten. Sterker nog, de zwarte neushoorn staat erom bekend meer dan 200 verschillende soorten planten te eten. Maar ze blijven meestal uit de buurt van gras.
Net als de witte neushoorn speelt de zwarte neushoorn een rol bij het ondersteunen van de biodiversiteit in zijn leefgebied door te voorkomen dat de struiken en het gebladerte te veel groeien.
De Sumatraanse neushoorn (Dicerorhinus sumatrensis)
De Sumatraanse neushoorn is de kleinste van de vijf neushoornsoorten en de enige Aziatische neushoorn met twee hoorns. Hij leeft op de eilanden Sumatra en Borneo.
Hun populatie is ernstig bedreigd en zou sinds eind jaren 90 met ongeveer 50% zijn afgenomen. Hun achteruitgang, net als die van alle andere neushoornsoorten, is te wijten aan stroperij voor hun hoorn, maar de Sumatraanse neushoorn lijdt ook onder het verlies van leefgebied. Hun natuurlijke leefgebied wordt vernietigd en ontwikkeld voor palmolieplantages.
De Sumatraanse neushoorn is een browser en leeft in dichte tropische en subtropische bossen waar ze op zoek gaan naar verschillende soorten voedsel, waaronder fruit, schors, bladeren en twijgen. Sumatraanse neushoorns zijn dol op mango’s en vijgen en staan erom bekend dat ze inbreken in fruitplantages om een snack te stelen.
Ze foerageren meestal voor zonsopgang en zonsondergang en zijn vooral ‘s nachts actief.
De Javaanse neushoorn (Rhinoceros sondaicus)
De Javaanse neushoorn wordt ernstig bedreigd. Er is nog maar één populatie over in het Ujung Kulon National Park, ten oosten van Jakarta in Indonesië.
De soort leeft in dichte laaglandregenwouden met voldoende water, veel modderpoelen, natuurlijke minerale likstenen en hoge gras- en rietvelden.
De Javaanse neushoorn heeft een gevarieerd dieet. Het zijn voornamelijk browsers die zich voeden met scheuten, twijgen, jonge bladeren en gevallen fruit. Ze knabbelen ook aan jonge bomen en grazen af en toe op verschillende soorten gras. Ze zijn kleiner dan andere browsende neushoorns, dus ze browsen van lager hangende taken/bomen.
Net als de zwarte neushoorn hebben ze een heel kenmerkende lange bovenlip. Hiermee kunnen ze bomen, takjes en bladeren afgrazen en jonge boompjes omverwerpen om bij de bladeren, scheuten en vruchten te komen.
De Indische neushoorn/grote eenhoornige neushoorn (Rhinoceros unicornis)
De Indische neushoorn, ook wel bekend als de grote eenhorige neushoorn, komt voor in heel India en Nepal en heeft het meest gevarieerde dieet van alle neushoornsoorten.
Ze leven voornamelijk in struikgewas en graslanden en zijn voornamelijk te vinden in Nepal en India. De grote eenhoornige neushoorn heeft de laatste jaren een toename in zijn populatie gezien. Hij staat momenteel vermeld als kwetsbaar op de IUCN Red List.
Grote eenhoornige neushoorns zijn voornamelijk grazers die zich voeden met hoog gras. Ze geven de voorkeur aan wetlands en brengen het grootste deel van hun tijd door in koel water, waarbij ze tot 60 procent van de dag door ondiepe poelen waden. De soort eet ook waterplanten, die doorgaans sappig en saprijk (succulent) zijn.
Ook voedt hij zich met landbouwgewassen, fruit en bladeren. Hij gaat ‘s ochtends vroeg, ‘s middags laat of ‘s nachts op zoek naar voedsel om de hitte van de zon te vermijden.
Steun Helping Rhinos
Helping Rhinos is een internationale liefdadigheidsinstelling die samenwerkt met meerdere partners en projecten om innovatieve initiatieven op het gebied van natuurbehoud, gemeenschap en educatie te creëren. Zo willen we de overleving van de neushoorn en andere bedreigde diersoorten in hun natuurlijke leefomgeving op de lange termijn waarborgen.
Steun het beschermingswerk van Helping Rhinos met een donatie, adoptie of doe mee met uw eigen ideeën en uitdagingen voor fondsenwerving.
Lees meer over de problemen waarmee neushoorns te maken hebben, van het stropen van neushoorns tot waarom neushoorns een bedreigde diersoort zijn en onze toewijding om neushoorn Strongholds (veilige leefgebieden) te creëren om neushoorns en andere wilde dieren & natuur te beschermen.